Các bệnh về mắt thường gặp: Nguyên nhân và cách khắc phục

Sử dụng điện thoại quá mức, tiếp xúc với ánh sáng mạnh, bụi bẩn, vi khuẩn,… đều là những nguyên nhân gây ra các bệnh về mắt. Bệnh không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chúng ta. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh ở mắt thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục được ThS.BS Phạm Huy Vũ Tùng, chuyên khoa Mắt, BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.

Các bệnh về mắt là gì?

Bệnh về mắt là hiện tượng mắt gặp khó khăn khi nhìn, trong một số trường hợp dẫn đến mất thị lực hoàn toàn. Một số triệu chứng về mắt bao gồm: Mờ mắt, chảy nước mắt, nhạy cảm với ánh sáng, giảm hay mất thị lực,…

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh về mắt như: Virus, vi khuẩn, phản ứng dị ứng, tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc các nguồn ánh sáng có hại khác hay ăn uống không hợp lý.

Các bệnh về mắt thường gặp

Một số bệnh về mắt thường gặp như sau [1]:

1. Mỏi mắt

Tình trạng mỏi mắt xảy ra khi bạn đọc sách, làm việc trên máy tính quá lâu hay lái xe đường dài, khiến mắt hoạt động quá mức. Dù gây khó chịu nhưng mỏi mắt không nghiêm trọng và giảm sau khi nghỉ ngơi.

Triệu chứng của mỏi mắt: Đau mắt, mắt nóng rát, chảy nước mắt, nhìn mờ, đau đầu, đau cổ, vai, lưng, nhạy cảm với ánh sáng, khó tập trung và khó mở mắt.

2. Đỏ mắt

Đỏ mắt xuất hiện khi các mạch máu nhỏ giữa màng cứng và kết mạc giãn nở khi bị kích thích hoặc nhiễm trùng. Các dấu hiệu đi kèm gồm: Mắt rát, ngứa, khô, đau, tiết dịch, chảy nước mắt, nhìn mờ và nhạy cảm với ánh sáng.

Thức khuya, thiếu ngủ, dị ứng, căng thẳng, viêm kết mạc, tổn thương mắt do ánh nắng mặt trời và chấn thương là những nguyên nhân gây ra đau mắt đỏ. Nếu sử dụng thuốc nhỏ mắt và nghỉ ngơi không làm giảm đau, bạn nên thăm khám bác sĩ để được điều trị kịp thời.

3. Mắt lười (nhược thị)

Mắt lười hay nhược thị xảy ra khi một bên mắt không phát triển bình thường, thị lực yếu hơn và có xu hướng “lười biếng” di chuyển trong khi mắt bên kia vẫn ổn định. Tình trạng này gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ em, người lớn và hiếm khi mắt lười ở cả 2 mắt.

Mắt lười không ảnh hưởng đến thị lực nếu được phát hiện và chữa trị từ khi còn nhỏ. Phương pháp điều trị bao gồm: Đeo kính điều chỉnh hoặc kính áp tròng và sử dụng băng dính để khuyến khích trẻ hoạt động bên phía mắt lười.

4. Mắt lác

Nếu hai mắt của bạn không cùng hướng khi nhìn về một điểm, bạn có thể bị mắt lác hay còn gọi với tên mắt cá chình.

Có nhiều phương pháp điều trị trường hợp này như: Liệu pháp thị lực để làm cho đôi mắt của bạn khỏe hơn hay chỉnh sửa bằng cách phẫu thuật. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra mắt và đưa ra phương án phù hợp nhất với bạn.

5. Mù màu

Khi bạn không nhìn thấy một số màu nhất định hoặc không phân biệt được sự khác biệt giữa chúng (thường là màu đỏ và xanh lá cây), bạn có thể bị mù màu. Khi bệnh diễn biến nặng, chỉ nhìn thấy được màu xám nhưng trường hợp này rất hiếm. Mù màu xảy ra khi các tế bào ở mắt (tế bào nón) không có hoặc không hoạt động.

Hầu hết những người mắc bệnh này chủ yếu do bẩm sinh, nhưng có nguy cơ mắc phải sau này trong đời do từ 1 số loại thuốc và bệnh. Khả năng mắt mù màu ở nam giới nhiều hơn phụ nữ.

Lưu ý, khi bị mù màu do bẩm sinh thì không có cách điều trị. Tuy nhiên, kính áp tròng sẽ giúp phân biệt được 1 số màu sắc.

6. Viêm màng bồ đào

Viêm màng bồ đào được hiểu là viêm mống mắt, thể mi, hắc mạc. Bệnh làm tổn thương mô mắt và gây ra các biến chứng có thể gây mù.

Mọi lứa tuổi đều có nguy cơ mắc bệnh này, người có hệ thống miễn dịch yếu như: AIDS, viêm khớp dạng thấp hoặc viêm loét đại tràng dễ mắc viêm màng bồ đào hơn. Xuất hiện các triệu chứng như sau:

• Thị lực mờ.
• Đau mắt.
• Mắt đỏ.
• Nhạy cảm với ánh sáng.

Nếu các triệu chứng không biến mất sau vài ngày, hãy đến bệnh viện thăm khám. Có nhiều phương phương pháp điều trị viêm màng bồ đào, tùy thuộc vào loại bạn mắc phải.

7. Lão thị

Lão thị xảy ra khi bạn mất khả năng nhìn rõ các vật thể gần và chữ nhỏ, mặc dù thị lực xa vẫn tốt. Sau tuổi 40 hoặc lớn hơn, cần giữ sách ở vị trí xa hơn so với mắt để đọc dễ dàng hơn. Kính đọc, kính áp tròng được sử dụng để khôi phục thị lực đọc tốt.

8. Ruồi bay

Bệnh “ruồi bay” còn được gọi với tên “vẩn đục dịch kính” là hiện tượng người bệnh thấy những đốm đen hoặc dải màu xám lơ lửng trước mắt, giống như có ruồi bay qua lại. Tuy nhiên, bệnh sẽ biến mất khi bạn cố gắng nhìn chúng. Điều này xảy ra do sự thay đổi trong dịch kính, chất lỏng trong mắt, tạo ra các mảnh vụn.

9. Khô mắt

Hội chứng mắt khô xảy ra khi các tuyến lệ không thể sản xuất đủ nước mắt hoặc tiết ra nước mắt kém chất lượng, không thể bôi trơn đủ bề mặt mắt. Các phương pháp điều trị bao gồm sử dụng nước mắt nhân tạo hoặc cắm ống dẫn lệ để ngăn chặn việc thoát lệ. Có 2 nguyên nhân chính gây khô mắt:

• Sản xuất nước mắt không đủ.
• Chất lượng nước mắt kém, khi các thành phần như mỡ, nước và nhầy không hoạt động hiệu quả để bảo vệ mắt.

Các dấu hiệu của bệnh khô mắt bao gồm: Cảm giác mắt khô, cảm giác có vật lạ trong mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt và thị lực giảm. Ngoài ra, bệnh không có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác.

Dù bệnh khô mắt không gây nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị, có thể chuyển thành khô mắt mãn tính và dần dần làm giảm thị lực nghiêm trọng.

10. Chảy nước mắt

Chảy nước mắt xảy ra khi mắt bạn tiết ra nhiều nước mắt hơn so với thông thường. Nguyên nhân do mắt nhạy cảm với các yếu tố khí hậu như gió, nắng, thay đổi nhiệt độ, nhiễm trùng mắt hoặc tắc ống dẫn lệ. [2]

11. Đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể (đục nhân mắt hoặc cườm đá) là tình trạng thủy tinh thể trong mắt trở nên mờ. Thủy tinh thể, một loại thấu kính trong suốt có hai mặt lồi, nằm sau mống mắt. Khi nó bị đục, ánh sáng không thể đi qua và hội tụ tại võng mạc, làm cho hình ảnh trở nên mờ.

Lão hóa tự nhiên là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này. Tuy nhiên, nhiều yếu tố khác cũng gây ra đục thủy tinh thể, bao gồm: Stress, tia tử ngoại, vi khuẩn, ô nhiễm môi trường, viêm mắt, nhiễm trùng mắt và chấn thương.

Triệu chứng của bệnh đục thủy tinh thể được phát triển chậm và không gây đau. Thường thấy hiện tượng ruồi bay, chấm đen hay đốm đen xuất hiện trước mắt. Khi bệnh tiến triển, thấy mắt nhìn mờ, khó nhìn và mỏi mắt khi tập trung vào tivi hay đọc sách báo. Nếu bệnh tiếp tục phát triển, có thể cần phẫu thuật để khôi phục lại thị lực.

12. Tăng nhãn áp

Bệnh tăng nhãn áp hay cườm nước, xảy ra khi áp lực của thủy dịch trong nhãn cầu tăng cao, gây áp lực lên mắt, làm tổn thương cho dây thần kinh và dẫn đến mù lòa. Bệnh được chia thành 4 loại, bao gồm: Tăng nhãn áp góc mở, góc đóng, bẩm sinh và thứ cấp.

Bệnh có các triệu chứng như: Đau mắt, nhìn mờ, quầng sáng xung quanh và buồn nôn. Tăng nhãn áp thường không được phát hiện, cho đến khi đã gây tổn thương không thể phục hồi đến dây thần kinh thị giác. Nếu bệnh không xử lý kịp thời, có thể gây mù hoàn toàn.

13. Rối loạn võng mạc

Võng mạc là lớp mô thần kinh mỏng nằm ở phía sau mắt, chịu trách nhiệm ghi lại hình ảnh và gửi chúng lên não. Bệnh rối loạn võng mạc là tên gọi chung của một số chứng bệnh về mắt do rối loạn trong võng mạc (đáy mắt) gây ra.

Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn võng mạc, dẫn đến thị lực bị ảnh hưởng. Cần điều trị sớm, nếu không sẽ gây mù lòa. 2 bệnh thường gặp nhất là bệnh bong võng mạc và bệnh võng mạc tiểu đường.

• Bệnh bong võng mạc: Khi võng mạc bị rách, dịch kính trong mắt chảy qua và tách võng mạc ra khỏi lớp mô dưới.
• Bệnh võng mạc tiểu đường: Gặp ở người bị đái tháo đường, phát triển chậm và có hai giai đoạn: giai đoạn không tăng sinh (mạch máu bị tổn thương, dẫn đến suy giảm thị lực) và giai đoạn tăng sinh (mạch máu phát triển bất thường, có thể gây mù lòa).

14. Viêm kết mạc (đau mắt đỏ)

Viêm kết mạc (đau mắt đỏ) là tình trạng viêm của lớp màng trong suốt (kết mạc) trên mắt. Bệnh này thường gặp và dễ dàng điều trị.

Nguyên nhân chủ yếu do virus, vi khuẩn, hoặc các tác nhân gây dị ứng như bụi, lông vật nuôi, phấn hoa, thuốc. Triệu chứng thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân, bao gồm: Mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt, cảm giác cộm xốn mắt, tiết dịch mắt dính, màu vàng hoặc vàng - xanh ở khóe mắt, chảy nước, rát, ngứa mắt và kèm theo nghẹt mũi, chảy nước mũi.

Điều trị dựa vào nguyên nhân. Nếu viêm kết mạc do virus sẽ tự khỏi trong vài ngày mà không cần điều trị. Trường hợp do vi khuẩn cần được chữa trị bằng kháng sinh.

15. Bệnh giác mạc

Viêm giác mạc là khi giác mạc - một lớp mô mỏng và trong suốt ở phía trước mắt, bị viêm. Giác mạc là bộ phận đầu tiên tiếp xúc với ánh sáng, giúp ánh sáng đi qua để tạo ra hình ảnh.

Bệnh do nhiều nguyên nhân, bao gồm virus như Herpes, Zona, Adenovirus, hoặc do rối loạn chế tiết nước mắt, hở mi, nhiễm độc. Viêm giác mạc là bệnh nguy hiểm vì có thể để lại những di chứng vĩnh viễn như sẹo giác mạc, thủng nhãn cầu, thậm chí mất một phần hoặc toàn bộ thị lực.

Triệu chứng của bệnh bao gồm mỏi mắt, cảm giác có dị vật trong mắt, đau nhức âm ỉ, mắt nóng rát, chói mắt, sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhiều, mắt đỏ, nhìn mờ, đục giác mạc, vùng trung tâm giác mạc thường xuất hiện những đốm trắng, sưng nề mi mắt, khó mở mắt.

Điều trị viêm giác mạc cần được thực hiện sớm để tránh nguy cơ ảnh hưởng tới thị lực sau này. Bệnh thông thường được điều trị bằng thuốc, trường hợp nặng cần phẫu thuật.

16. Bệnh mí mắt

Mi mắt có nhiều công dụng như: Bảo vệ mắt và giới hạn lượng ánh sáng có thể đi vào. Khi bị bệnh các vấn đề liên quan đến mí mắt sẽ xuất hiện các triệu chứng: Đau, ngứa, chảy nước mắt và nhạy cảm với ánh sáng. Ngoài ra, người bệnh còn bị co giật khi nháy mắt hoặc viêm mép ngoài gần lông mi. Các phương pháp điều trị bao gồm vệ sinh mắt đúng cách, dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

17. Thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng (thoái hóa hoàng điểm) là hiện tượng điểm vàng - khu vực trung tâm của võng mạc bị hỏng. Điều này dẫn đến giảm khả năng nhìn chi tiết ở vùng trung tâm của thị giác, khiến hình ảnh trở nên mờ và biến dạng.

Bệnh làm giảm đáng kể khả năng đọc, lái xe và nhận biết màu sắc. Thoái hóa điểm vàng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra mất thị lực trên toàn cầu, chiếm đến 50% số trường hợp khiếm thị.

Có 2 dạng chính của bệnh này: thoái hóa điểm vàng thể khô và thoái hóa điểm vàng thể ướt. Thoái hóa điểm vàng thể khô chiếm đa số, với tỷ lệ từ 85% - 90%. Trong khi đó, thoái hóa điểm vàng thể ướt chỉ chiếm khoảng 10% - 15%, nhưng thường gặp hơn và gây giảm thị lực nghiêm trọng và đột ngột.

Nguyên nhân và cách khắc phục các bệnh về mắt

1. Nguyên nhân

Có 4 nhóm nguyên nhân chính gây ra các bệnh ở mắt:

• Do vi khuẩn, ký sinh trùng, virus hoặc nấm gây ra viêm và tổn thương các cấu trúc xung quanh mắt.
• Do chấn thương từ tác động vật lý.
• Do gen di truyền: Một số trẻ em sinh ra đã mắc các bệnh về mắt như tật khúc xạ, mù lòa,…
• Do các bệnh lý sẵn có của cơ thể: Một số bệnh về mắt xuất phát từ các bệnh lý khác của cơ thể như đau nửa đầu, cao huyết áp, đột quỵ,…

2. Cách khắc phục

• Thực hiện kiểm tra mắt định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh về mắt.
• Nếu bạn nhận thấy bất kỳ biểu hiện lạ nào ở mắt, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt.
• Khi ra ngoài, hãy đeo kính râm để bảo vệ mắt khỏi tác động của tia cực tím.
• Đảm bảo đọc sách hoặc xem tivi ở nơi có ánh sáng đủ để không làm mỏi mắt.

Dấu hiệu nhận biết sớm các bệnh về mắt

Một số biểu hiện cho thấy bạn đang gặp các bệnh về mắt:

• Ngứa mắt, chảy nước mắt.
• Thị lực suy giảm, nhìn mờ.
• Mắt bị mờ.
• Viêm mắt.
• Mắt bị sưng.
• Nốt ruồi trong mắt.
• Mạch máu sưng trong lòng trắng mắt.

Triệu chứng nguy hiểm cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu của các bệnh về mắt nguy hiểm cần gặp bác sĩ:

• Đau mắt, nhìn không rõ, mỏi mắt, thấy đốm đen.
• Nhìn mờ.
• Mắt có màu vàng.
• Thấy điểm mù.
• Nhìn vật không rõ nét.
• Thị lực giảm hoặc mắt bị lệch.
• Thủy tinh thể đục.

Biến chứng rủi ro bệnh ở mắt

Các biến chứng rủi ro khi bị bệnh ở mắt:

• Viêm tắc tuyến lệ: Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời, sẽ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm túi lệ mạn tính do tắc lệ đạo.
• Tật khúc xạ: Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác, đục thủy tinh thể và bệnh võng mạc đái tháo đường là những nguyên nhân chính gây ra tình trạng nhìn mờ.
• Mù vĩnh viễn.

Chẩn đoán các bệnh về mắt thế nào?

Quy trình chẩn đoán các bệnh ở mắt gồm các bước sau:

• Bác sĩ kiểm tra lịch sử y tế liên quan đến mắt của người bệnh, quá trình dùng thuốc, cũng như các yếu tố môi trường sống và làm việc.
• Thực hiện khám ngoại biên của nhãn cầu để phát hiện các bất thường khi mi mắt hoạt động.
• Trong quá trình khám mắt định kỳ, bác sĩ làm giãn đồng tử để kiểm tra võng mạc, thần kinh thị giác và mạch máu ở phần sau của mắt.

Các phương pháp điều trị các bệnh về mắt phổ biến

• Thuốc nhỏ mắt: Dùng để làm sạch, kháng khuẩn, giảm viêm và đau.
• Kính và kính áp tròng: Cải thiện thị lực cho người bị tật khúc xạ và lão thị.
• Phẫu thuật mắt: Điều trị hiệu quả cho tật khúc xạ, lão thị và một số bệnh khác.

Lưu ý: Khi sử dụng các phương pháp trên, cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.

Làm thế nào để phòng ngừa các bệnh về mắt?

Để khắc phục các bệnh ở mắt, cần thực hiện như sau:

1. Lối sống

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và ngừng hút thuốc sẽ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt hoặc các vấn đề về thị lực.
• Khi dùng máy tính hoặc điện thoại trong thời gian dài hãy để mắt nghỉ ngơi 20 phút.

2. Dinh dưỡng

Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A, C, E, axit béo Omega - 3, Lutein và kẽm để nuôi dưỡng đôi mắt của bạn như cà rốt, cá hồi, dầu đậu nành,…

3. Bảo vệ mắt

• Nên đeo kính mát cả những ngày có mây nhiều để bảo vệ tránh tia UVA và UVB.
• Đeo kính bảo vệ thích hợp khi chơi thể thao hoặc khi làm việc trong các khu công nghiệp.
• Làm sạch kính trước khi đeo kính áp tròng và vệ sinh tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Dụi mắt có thể làm xước giác mạc. Khi có bụi bay vào mắt, hãy nhỏ nước mắt để dị vật tự chảy ra.
• Thực hiện khám mắt định kỳ từ 3 - 6 tháng/lần, đặc biệt đối với trẻ em có bệnh lý khúc xạ, người trên 60 tuổi, hoặc khi mắt có biểu hiện bất thường.
• Khi gặp phải các vấn đề về mắt, hãy thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được bác sĩ tư vấn và điều trị kịp thời.

Nên chữa bệnh về mắt ở đâu uy tín?

Chuyên khoa Mắt tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM là nơi hội tụ của đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm và chuyên môn cao. Bệnh viện chuyên thăm khám, tư vấn, điều trị chuyên sâu cho các bệnh về mắt như viêm kết mạc, đỏ mắt, khô mắt, chắp mắt, mộng thịt và nhiều bệnh khác.

Đặc biệt, hệ thống máy móc chuyên dụng tại Chuyên khoa Mắt của BVĐK Tâm Anh TP.HCM được nhập khẩu từ các nước tiên tiến trên thế giới. Điều này không chỉ giúp rút ngắn thời gian thăm khám, mà còn cải thiện đáng kể chất lượng dịch vụ, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe cho đôi mắt.

Câu hỏi thường gặp các bệnh về mắt

1. Các bệnh về mắt phổ biến nhất ở Việt Nam là gì?

• Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD): Nguyên nhân chính gây mất thị lực ở người trên 50 tuổi.
• Cận thị, viễn thị và loạn thị: Những vấn đề mắt thường gặp nhất, được khắc phục bằng kính hoặc kính áp tròng.
• Đục thủy tinh thể xuất hiện ở người lớn từ 50 tuổi trở lên.
• Bệnh tăng nhãn áp chủ yếu liên quan đến tuổi tác, dẫn đến mất thị lực.
• Các bệnh về mắt mùa hè: Mắt đỏ, đau mắt do vi khuẩn, đục thủy tinh thể do tia cực tím.

2. Điều trị các bệnh về mắt thường tốn kém bao nhiêu?

Chi phí điều trị các bệnh về mắt phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Loại bệnh, mức độ nghiêm trọng, phương pháp điều trị và cơ sở y tế.

Tiền khám mắt dao động từ 100.000 - 500.000 đồng, tùy theo nơi khám và các xét nghiệm cần thiết. Bên cạnh đó, chi phí điều trị các bệnh về mắt thường cao hơn, đặc biệt là những bệnh cần phẫu thuật. Để tiết kiệm chi phí điều trị các bệnh về mắt, bạn nên chọn những cơ sở y tế uy tín, chất lượng, đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao.

Như vậy, thông qua bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh ở mắt: Nguyên nhân và cách khắc phục. Để giữ cho đôi mắt luôn được khỏe mạnh, cần bổ sung vitamin A, C, E trong chế độ ăn uống hằng ngày và khám mắt định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh về mắt, có phương án điều trị phù hợp, kịp thời.