* Chuyên mục Cửa sổ Tri thức trên Báo Đà Nẵng cuối tuần số ra ngày 22-2-2019 đưa ra nhiều chứng cứ để khẳng định kỹ sư Eiffel không phải là “cha đẻ” của cầu Long Biên, Hà Nội. Vậy, xin cho biết, vị kỹ sư tài ba người Pháp này có xây dựng ở Việt Nam những công trình nào không? (Thái Văn, Hải Châu, Đà Nẵng).
Cầu Mống (cầu Vận tải Hải dương) ở Sài Gòn. (Ảnh tư liệu) - Alexandre Gustave Eiffel (1832-1923) là một kỹ sư kết cấu, nhà thầu, một nhà chuyên môn về các kết cấu kim loại và là một nhà khí tượng học người Pháp. Ông nổi tiếng vì đã thiết kế tháp Eiffel (xây dựng trong 2 năm 1887-1889) cho Triển lãm Thế giới năm 1889 tại Paris (Pháp) và cốt cho Tượng thần Tự do ở cảng New York (Mỹ).
Gustave Eiffel sáng lập Công ty Eiffel, từng tồn tại dưới 3 tên gọi là Xưởng G. Eiffel (1858-1893); Công ty Xây dựng Levallois Perret (1893-1937) và Công ty Eiffel (kể từ năm 1937). Bằng hoạt động của mình, công ty này đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững uy tín cũng như hình ảnh của nước Pháp.
Với việc xây dựng tòa tháp nổi tiếng mang tên mình, Gustave Eiffel đã chứng minh được tài năng đặc biệt của mình với thế giới, từ đó tên tuổi ông đã đi vào lịch sử ngành công nghiệp của thế giới hiện đại. Hoạt động của Eiffel đã vượt qua biên giới quốc gia, phát triển nở rộ trên toàn châu Âu và khắp thế giới.
Tại Việt Nam, công trình đầu tiên của Eiffel là cầu Vận tải Hải dương (lấy theo tên của Hãng vận chuyển hàng hải lúc bấy giờ), được xây dựng vào năm 1881 tại Sài Gòn. Về sau, do hình dáng thiết kế của cây cầu như một cầu vồng nên cầu được đổi tên thành cầu Mống, là một trong những cây cầu bằng sắt hiện đại ở Sài Gòn lúc bấy giờ. Ngày 19-11-2015, TP. Hồ Chí Minh đã xếp hạng di tích cấp thành phố đối với di sản kiến trúc Cầu Mống.
Cũng tại Sài Gòn, Bình Lợi là cầu sắt vượt sông Sài Gòn đầu tiên, được xây dựng và hoàn thành năm 1902. Cầu được kết cấu vòm thép, mặt gỗ, và có đường ray xe lửa nối Sài Gòn và Biên Hòa. Nhịp giữa quay được cho tàu qua, xây dựng bởi công ty Lavelois Perret do Gustave Eiffel sáng lập.
Theo tài liệu do tác giả Hoàng Hằng (Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I) sưu tầm từ Tạp chí Đông Dương số 164 - 165 (năm 1943), Eiffel còn thiết kế nhiều công trình khác.
Tại Sài Gòn, Công ty Eiffel còn thực hiện các công trình: Bến cảng Sài Gòn (1901-1915), Bến Nhà Rồng (1927-1929), các nhà kho bến cảng, cầu Kinh Tẻ, hệ thống thu dẫn nước Tân Sơn Nhất, các bể chứa nước trên phố Pellerin. Riêng tại Chợ Lớn, công ty đã làm các công trình như: các bể chứa nước, cầu Malabars, cầu Cần Giuộc. Công ty này cũng xây dựng hệ thống cầu đường sắt trên tuyến Sài Gòn - Mỹ Tho, Sài Gòn - Phan Thiết - Phan Rang.
Tại Hải Phòng, Eiffel để lại dấu ấn qua các công trình cầu Joffre (cầu Lạc Long), cầu Hạ Lý. Tại miền Trung, Công ty Eiffel thực hiện các công trình: Trùng tu cầu Trường Tiền, xây móng và lắp ráp những cây cầu lớn trên tuyến đường Đà Nẵng - Nha Trang, cầu Gò Dầu Hạ, cầu trên sông Srépok tại Ban Mê Thuột...
Ngoài ra, đối với các nước khác trong khối Đông Dương, Công ty Eiffel còn thực hiện việc xây móng chiếc cầu mới trên sông Stung-Slot (tuyến đường Sài Gòn - Phnôm Pênh); các cây cầu trên tuyến đường thuộc địa số 23 từ Muongphine đến Saravane (Lào); các cây cầu trên đường số 13 từ Paksé đến Viêng Chăn. Tại Phnôm pênh, Công ty Eiffel cũng thiết kế các bể chứa nước; cầu trên sông Bassac; các cầu tàu, bến cảng; lắp đặt xi-phông tại hồ Tonlé-Sap để cung cấp nước cho thành phố.
ĐNCT
